Diz Kapağı Çıkıkları
Diz Kapağı Çıkıkları, tıp dilinde patella çıkığı olarak adlandırılan çıkıklardır. Toplumda yüz binde altı oranında görülen çok nadir bir rahatsızlık olan diz kapağı çıkığı genellikle kız çocuklarında ve 17 yaş altı bireylerde görülür. Ani bir darbe sonrası gelişebilen diz kapağı çıkığı, genetik yatkınlığı bulunan bireylerde basit bir darbeyle bile oluşabilir.
Yazımızın devamında diz kapağı çıkığı ile ilgili detaylı bilgi bulabilirsiniz. Diz kapağı çıkıkları, işlemleri için kliniğimizle iletişime geçebilir ve Op. Dr.Bülent Çapar’dan randevu alabilirsiniz.
Çıkık Nedir?
Çıkık eklem yüzeylerinin kalıcı olarak birbirinden ayrılmasıdır. Çıkık oluştuktan sonra kemikler dışarıdan bir müdahale yapılmadığı sürece kendiliğinden olması gereken yere dönemezler. Bu nedenle çıkıkların kendiliğinden iyileşmesi mümkün değildir. Çıkıklar doğuştan olabileceği gibi, dışardan gelen bir darbe sonrası oluşabilirler (akut çıkık). Doğru ve iyi bir şekilde tedavi edilmemiş akut çıkıklar kronikleşerek basit nedenlerle tekrarlayan hale gelebilirler.
Diz Kapağı Çıkığı Nedir?
Patella çıkığı yani diz kapağı çıkığı, diz kapağının yana doğru hareket ederek eklem yaptığı uyluk kemiğinin oluğunun dışına çıkması durumudur. Genellikle ayak sabit dururken diz kapağının dönmesi sonucu oluşur. Kronikleşmesi halinde basit hareketler sonucunda da oluşabilir.
Diz Kapağı Çıkığı Neden Olur?
Bireylerde bulunabilecek kemikler ve yumuşak doku gevşeklikleri gibi bazı anatomik sorunlar diz kapağı çıkıklarının oluşmasına zemin hazırlar. Bazı kişilerde ise genetik olarak diz kapağı kemiği yana patella doğuştan yarı çıkık vaziyette bulunur. Bu durumdaki hastalarda tam çıkık oluşması için güçlü bir darbeye gerek yoktur. Kişi çömeldiği yerden kalkarken bile diz kapağı çıkık meydana gelebilir. Genetik olarak yarı çıkık diz kapağının bulunmadığı kişilerde ise aşağıdaki anomaliler diz kapağı çıkığı oluşma riskini arttırmaktadır;
- Diz kapağını sabitleyen bağların ya da çevre yumuşak dokuların normalden gevşek olması.
- Bacaklardaki kemik diziliminin x şekline oluşturacak şekilde dışa doğru olması.
- Diz kapağı kemiğinin uyluk kemiği üzerine yerleştiği bölgenin yeterince derin olmaması.
Diz Kapağı Çıkığı Nasıl Anlaşılır?
Diz kapağı çıkması durumunda hastalar şiddetli bir ağrı ile birlikte diz kapağı kemiğinin dışa doğru kaydığını hissederler. Eklemde oluşan iç kanama nedeni ile diz şişer ve dizde hareket kısıtlılığı oluşur. Diz hareketlerinde takılma ve kilitlenme görülebilir. Diz uzatıldığında diz kapağı yerine oturmuş görünse de menisküs yırtığı ve bağ hasarlarından korunmak için uzman bir doktora başvurulmalıdır.
Diz kapağı çıkığı genellikle çocuklarda görüldüğünden çocuğun yaşanan olayı çok iyi tarif edememesi tanı konulmasını güçleştirebilir. Bu durumlarda diz kapağı çıkması menisküs veya bağ yaralanması ile karıştırılabildiği için dikkatli olunmalıdır.
Diz Kapağı Çıkığına İlk Müdahale Nasıl Yapılmalı?
Diz kapağı çıkıklarında ilk yapılması gereken dize soğuk kompres uygulamaktır. Kişi dizini uzatabilirse diz kapağının kendiliğinden yerine oturması mümkündür. Fakat bu durum kalıcı olmayabilir bu nedenle kontrol için uzman bir doktora başvurulmalıdır. Hasta dizini uzatamayacak kadar ağrı hissediyorsa diz olduğu şekilde sabitlenerek bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Diz Kapağı Çıkığı Nasıl Tedavi Edilir?
Diz kapağı çıkığı sonrası doktora başvurulduğunda doktor bir manevra ile diz kapağını yerine oturtur. Çok ağrı duyan hastalarda bu işlem anestezi altında yapılabilir. Sonrasında diz MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme), röntgen ya da gerekli hallerde bilgisayarlı tomografi ile görüntülenerek kemik ve eklemde oluşmuş muhtemel hasarlar incelenir. Eğer eklemde serbest gezen bir parça yoksa ve kıkırdak hasarı azsa, çıkık ilk defa oluşuyorsa tedavi de cerrahi yönteme başvurulmaz. Hastaya dizi sabitleyici bir dizlik verilir. Fakat ameliyatsız tedavi edilen hastaların neredeyse yarısında çıkık oluşumu tekrarlamaktadır.
Hastada düzeltilmesi gereken kalıtsal bir anomali varsa ya da MR sonucu eklemde serbest cisim tespit edilmişse, kemiklerde kırık, bağlarda kopma varsa hekim ameliyata karar verir. Çıkığın kronikleşerek tekrarlayan bir hale geldiği durumlarda da cerrahi çözüme başvurulur.
Ameliyatta hastanın durumuna bağlı olarak sadece yumuşak dokulara ya da hem yumuşak doku hem de kemiklere müdahale edilir. Hastada çıkık riskini arttıran gergin yumuşak dokular varsa bu dokular esnetilir. Tam tersi olarak fazla gevşek bağlar var ise bunlar da bacak arkasında bulunan kas dokularından takviye yapılarak güçlendirilir.
Doğuştan gelen anomalisi bulunan hastalarda kasın çekme yönünü değiştirmek amaçlı ya da sığ olan uyluk kemiği oluğunun derinleştirilmesi amaçlı kemiklere cerrahi müdahalede bulunulur.
Diz kapağı çıkıklarının cerrahi tedavisinde artroskopik yöntemle eklem içi geniş açı ile değerlendirilir. Değerlendirme sonrası sıklıkla yapılan cerrahi işlemler aşağıdaki gibidir:
- MPFL rekonstrüksiyonu: Medial patellofemoral ligament yani MPFL diz kapağı stabilizesini sağlayan en önemli bağdır. MPFL rekonstrüksiyon işlemi sırasında gerekli ise dış tarafta bulunan bağ gevşetilir. Patella altındaki kıkırdak temizlenerek dizin arka kısmından alınan dokular ile bağ rekonstrüksiyonu yapılır.
- Trochleoplasty: Uyluk kemiğindeki oluğun derinleştirilmesi işlemidir. Kıkırdak doku kaldırılarak oluğu derinleştirmek üzere kemik doku törpülenir. Daha sonra kıkırdak doku tekrar yerine yerleştirilir.
- Patellar tendonun yapışma yerinin değiştirilmesi: Bu işlem ile diz kapağı kemiğinin dışa doğru itilmesine neden olan kuvvet azaltılır ve diz kapağı çıkıkları önlenmiş olur.
Diz Kapağı Çıkıkları Tekrarlar Mı?
Hastalardaki kalıtsal etkenler ve bozukluklar tekrarlayan diz kapağı çıkıklarına neden olabilir. Ayrıca iyi tedavi edilmemiş akut diz kapağı çıkıklarının da tekrarlar hale gelerek kronikleşmesi olasıdır. Tekrarlayan diz kapağı çıkıkları kireçlenme riskini arttırdığından kıkırdak sağlığı açısından risk oluşturur. Bu nedenle tekrarlayan kıkırdak çıkıklarının uzman bir doktor tarafından tedavi edilmesi önemlidir.
Diz kapağı çıkıkları tedavisi hakkında detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilir ve Op. Dr.Bülent Çapar’dan randevu alabilirsiniz.
